Projekt Centrum Edukacji i Spotkań Zamek Trebnitz

Około 40 uczennic i uczniów z Polski, Niemiec i Czech spotkało się w Trebnitz, Ostrawie i Krzyżowej, by na przykładzie dziejów nad Odrą udokumentować konkretne historie i losy ludzi z czasów II Wojny Światowej oraz by przygotować wystawę.

Chodziło o to, by móc wspólnie lepiej zrozumieć historię najnowszą oraz losy ludzi i to nie bacząc na narodowe granice, a także by nie postrzegać jej wyłącznie z własnej perspektywy narodowej. I to właśnie sprawia, że w Europie lepiej się żyje: Możliwość wspólnego rozmawiania, ponad granicami, o wspólnej historii.

Projekt ten rozpoczęto w maju 2013 r. w Trebnitz. Wpierw młodzież nauczyła się jak przeprowadzać dobre wywiady ze świadkami historii (Oral history). Pierwsze silne wrażenie wywarło na niej całkowicie zniszczone i nieodbudowane już Stare Miasto Kostrzyna (Küstrin). We wrześniu wszyscy udali się do Ostrawy, w której okolicy znajduje się źródło Odry. Następnie w programie była Krzyżowa i Wrocław, gdzie głównym tematem rozmów był opór przeciwko narodowemu socjalizmowi oraz życie Żydów. Projekt został zakończony przygotowaniem prezentacji w Trebnitz.

Młodzież odwiedziła także miejsca, w których namacalnym staje się niepojęte cierpienie spowodowane II Wojną Światową w postaci krwawych bitew: Ogłoszone twierdzami miasta Wrocław i Kostrzyn oraz pola bitew Hbrnyk i Wzgórza Seelow.

Ciekawym było poznanie wielu ludzi oraz ich historii: małżeństwo państwa Naumowicz z Kostrzyna, byłego niemieckiego mieszkańca miasta Küstrin, pana Klausa Thiela, członków mniejszości niemieckiej w Hlucinie, dwóch Żydów ocalałych z Holokaustu, pana Michała Solomonowica i Ludka Eliasa oraz Roma, pana Dudę Kot’o z Ostrawy, polskiego Żyda, pana Jerzego Kirchera w synagodze "Pod białym bocianem” i pana Janusza Witt z Gminy Ewangelickiej we Wrocławiu. I tak młodzi Europejczycy mogli się dowiedzieć, jak ciężkie życie miały narodowe i religijne mniejszości podczas II Wojny Światowej. Kolejne liczne wywiady, które zostały zrealizowane przez nasz zespół filmowy przy wsparciu studentów z Uniwersytetu Europejskiego Viadrina, zostały włączone do wystawy.

Młodzież miała możliwość zadawania wielu pytań, które to krążyły jej po głowie. Zauważyła przy tym, że na swoje pytania otrzymywała różne odpowiedzi, które to odzwierciedlały doświadczenia życiowe świadków historii. Młodzi ludzie musieli się dobrze zastanowić, jak i o co chcieli zapytać podczas swoich rozmów, gdyż podczas takich wywiadów wracają często bolesne dawne uczucia i wspomnienia.

Oral history, czyli bezpośrednie rozmowy ze świadkami historii, to niefiltrowane, czyste rozmowy bez jakiejkolwiek formy analizy czy interpretacji. Chodzi w nich o subiektywne przeżycia poszczególnych ludzi, tak by słuchacze mogli naprawdę poczuć, jak te osoby się wtedy czuły. Dzięki świadkom historii, historia staje się żywa i zrozumiała. Usłyszane opowieści uczestniczki i uczestnicy projektu jeszcze przez długi czas będą w sobie nosić oraz opowiadać je dalej, po to by wspomnienie tych miejsc i ludzi żyło dalej.

Partnerzy projektowi:

• Instytut Historii Stosowanej – Frankfurt n. O.
• Niemiecki Związek Opieki nad Grobami Wojennymi - Niemcy
• Miejsce Pamięci Wzgórza Seelow – Niemcy
• Fundacja Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego - Polska
• Muzeum Twierdzy Kostrzyn - Polska
• Antikomplex – Czeska Republika
• Post Bellum - Czeska Republika

Projekt współfinansowany ze środków unijnego programu "Aktywna pamięć europejska".